Kernconcept 8 - Lees- en schrijfvoorwaarden

We geven allebei les aan de lagere modules. In deze modules zitten cursisten die nog niet kunnen lezen of schrijven. We leren hen dit stapsgewijs aan.
Net zoals bij kinderen, verloopt dit proces zeer gefaseerd. Verschillende deelvaardigheden moeten worden aangeleerd voor men aan het echte werk (lezen/schrijven) kan beginnen.

We oefenen op verschillende zaken:

• Auditieve en visuele discriminatie

Discriminatie is het verschil kunnen zien (visueel) of horen (auditief) tussen de doelklank/woord en afleiders.

Auditief oefenen we dit bijvoorbeeld door met juist (groen)- en fout (rood) kaartjes te werken. Horen ze hetzelfde, dan steken ze het groene kaartje op. Horen ze iets anders, dan steken ze het rode kaartje omhoog.

Trouwens, dit is niet enkel een belangrijke vaardigheid voor het leren lezen, ook voor de uitspraak is het belangrijk om het verschil tussen klanken te horen.

Visueel kunnen we bijvoorbeeld werken met werkbladen, zowel op letter als op woordniveau.

Visuele discriminatie "MAANDAG"

Visuele discriminatie op letterniveau "aa"

Visuele discriminatie op woordniveau

Visuele discriminatie met de eigen gegevens (les suggesties)

• Auditieve en visuele identificatie

Auditief oefenen we dit in door de cursist bijvoorbeeld op tafel te laten tikken als hij een bepaalde klank of woord hoort.

• Auditieve en visuele analyse

Het auditief analyseren van een woord kennen we ook als het hakken. Het verdelen van het woord in klanken of lettergrepen. 

We starten vaak met het analyseren van de eigen naam. 

In alfa pakken we dit vaak aan aan de hand van gekleurde blokjes. Elk blokje staat voor een klank of één lettergreep. Ze leggen het correct aantal blokken op een papier (vierkanten) of op tafel. In latere modules kan je werken met verschillende kleuren, waarbij de blauwe staan voor de middelste klank (meestal een klinker). 

Visuele analyse kunnen we doen aan de hand van de eigen naam. Ze selecteren of matchen dezelfde letters als deze in hun eigen voornaam. 

• Auditieve en visuele synthese

Auditieve synthese doen we door klanken of lettergrepen aan te bieden die de cursist dan moet samenvoegen tot een woord. Bijvoorbeeld:

De educatieve zegt: pot_lood.
De cursist voegt samen: potlood.

De educatieve zegt: b-a-l.

De cursist voegt samen: bal.

Visuele synthese gaan we bijvoorbeeld oefenen door de eigen voornaam met letters te leggen.

• Lateralisatie 

In België lezen we van links naar rechts en van boven naar onder. Onze cursisten hebben echter geen idee van wat links/rechts/boven/onder precies betekent. We leren dit hen aan.
Bij het schrijven gaat dit bijvoorbeeld over de schrijfhand.

• Spatiële ordening

Spatiële ordening is het bepalen van letterposities. We oefenen dit door volgende vraag te stellen:

"welke letter zie je eerst/midden/achteraan".

• Temporele ordening en geheugen

Bij het lezen gaan we woorden analyseren (hakken) en synthetiseren (plakken). Hierbij is het noodzakelijk dat je geanalyseerde informatie gaat onthouden en in de correcte volgorde terug gaan synthetiseren (tak - t a k - kat).

Dit is een enorme uitdaging voor onze cursisten.

We oefenen dit vaak in aan de hand van bovenstaande gekleurde blokjes of door middel van letterkaarten.

Ook op schrijfvoorwaarden moeten we werken. 

We hebben het hier over schrijfrichting (begrippen links/rechts), schrijfmotoriek (houding en pengreep) en fijnmotorische vaardigheden en oog-handcoördinatie.